ARTRITIS

Wind, Damp en Hitte blokkeren de doorstroming

Chronische ontstekingen in de gewrichten

Artritis (arthritis) is een chronische ziekte waarbij de gewrichten ontstoken zijn. Er bestaan veel verschillende vormen van artritis waaronder reumatoïde artritis (RA). Reumatoïde artritis (chronische gewrichtsreuma) is één van de meest voorkomende vormen van ontstekingsreuma. In Nederland hebben ongeveer 260.000 mensen last van reumatoïde artritis. Het komt op alle leeftijden voor, wel vaker bij vrouwen dan bij mannen. Bij RA is het afweersysteem van het lichaam ontregeld, waardoor je chronische ontstekingen in de gewrichten krijgt.

Reumatoïde artritis (RA) is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat de T-cellen van ons afweersysteem continu reageren op lichaamseigen ‘ongevaarlijke’ stoffen. Ontstekingseiwitten komen vrij, waardoor (chronische) ontstekingen ontstaan o.a. in de gewrichten. Bij artritis is dit met name in de kleine gewrichten van handen en voeten. Maar ook pezen en slijmbeurzen kunnen ontstoken raken en spieren verstijven en verzwakken. Zelfs organen zoals ogen, hart en longen kunnen ontstoken raken. Door de ontstekingen in het lichaam, hebben mensen vaak last van pijn, stijfheid, gewrichtsvervormingen en afbraak van bot, kraakbeen en gewrichtskapsel. Maar ook vermoeidheid, gewichtsverlies en koorts en stoornissen aan organen als het hart, de longen, de zenuwen en de nieren kunnen een gevolg zijn.

Verschillende factoren spelen een rol

Reumatoïde artritis is niet erfelijk, maar kan binnen families wel vaker voorkomen. Naast genetische aanleg spelen hormonale factoren en omgevingsfactoren mogelijk een rol bij het ontstaan. Rook je? Dan verhoog je de kans op het tot uiting komen van reumatoïde artritis enorm. Ook metabole ziekten (stofwisselingsziekten), darmaandoeningen, huidaandoeningen, infecties zoals van de ziekte van Lyme (Lyme-artritis), overgewicht en obesitas, gewrichtsblessures en langdurige overbelasting waaronder repetitieve kniebuigingen en hurken kunnen artritis veroorzaken. 

Er zijn naast reumatoïde artritis verschillende soorten artritis te onderscheiden:
  • Artritis bij darmziekten; als je een ontstekingsziekte van je darmen hebt zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, dan kun je gewrichtsontstekingen in je armen (schouders, ellebogen, polsen en handen), benen (knieën, enkels en voeten), bekken of rug krijgen.
  • Artritis psoriatica; als je een huidaandoening hebt zoals psoriasis, dan kun je gewrichtsontstekingen in de gewrichten van je armen of benen krijgen, maar ook in je onderrug, bekken, rib-borstkas aanhechtingen of peesaanhechtingen. Soms komen ontstekingen in je vingers of tenen voor in de vorm van zwellingen (‘worstvingers’ of ‘worsttenen’ ofwel dactylitis).
  • Bacteriële artritis; gewrichtsontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie. Komt meestal voor in één of enkele gewrichten.
  • Reactieve artritis; gewrichtsontsteking wordt veroorzaakt door een infectie in je darmen, urinewegen of geslachtsorganen. Naast gewrichtsontstekingen kunnen ook je ogen, geslachtsorganen of urinewegen ontstoken raken, of krijg je last van huiduitslag.
  • Virale artritis; gewrichtsontsteking wordt veroorzaakt door een virus. Virale artritis geneest vanzelf. Je houdt er geen klachten aan over.

Artritis; bi-syndroom met onderliggende Nier zwakte

Binnen de Chinese geneeskunde wordt artritis gezien als zogenaamd bi-syndroom met onderliggende zwakte van Nier, Lever en/of Milt. Een bi-syndroom ontstaat door een combinatie van 3 externe factoren; Wind, Koude, Hitte, Damp of Droogte. In de meeste gevallen wordt artritis veroorzaakt door een ​​combinatie van Wind, Hitte en Damp. Een dergelijke invasie belemmert de meridianen, wat leidt tot een verminderde Qi en bloed circulatie, met pijn tot gevolg. De Nier worden van oudsher beschouwd als het primaire orgaan dat betrokken is bij de ontwikkeling van artrose, omdat de Nier - en zijn essentie Jing - verantwoordelijk is voor de vorming van botten; groei en ontwikkeling. Daarnaast zijn de Lever en Milt vaak betrokken.

Meest voorkomende klachten:
  1. Gewrichtspijn
  2. Gewrichtsstijfheid
  3. Gewrichtszwelling
  4. Bewegingsbeperking
  5. Warmte en roodheid van aangedane gewricht
  6. Klachtenvrije perioden wisselen zich af met perioden van veel klachten
  7. Bloedarmoede (verandering van het ijzermetabolisme)
  8. Vermoeidheid
  9. Gewichtsverlies 
  10. Klachten zijn erger in de ochtend
Ondanks dat artritis niet te genezen is, kunnen onderstaande tips wel invloed uitoefenen op de mate van ontstekingen en (gewrichts-)klachten. De moeite waard dus om eens kritisch te bekijken.

Tip 1: let op je voeding

Uit verschillende studies blijkt dat het mediterrane dieet zeer interessant kan zijn voor reumapatiënten. Het werkt niet alleen pijn verminderend door de vele ontstekingsremmende voedingsmiddelen, ook draagt dit dieet bij aan de versoepeling van gewrichten. Het mediterraan dieet is gebaseerd op het traditionele voedingspatroon van landen rondom de Middellandse Zee. Dit dieet is rijk aan vis, fruit, groenten, specerijen en olijfolie, en bevat weinig verzadigde vetten, suiker en zout. Vlees en gevogelte worden er, net als wijn, zuivel en zoetigheden, slechts in beperkte mate gegeten. In een mediterraan dieet  staan plantaardige voedingsmiddelen aan de basis van elke maaltijd. Groenten als tomaten, courgettes en paprika staan centraal en er wordt rijkelijk gebruik gemaakt van knoflook, uien, azijn, citroen en specerijen zoals rozemarijn, salie, tijm, peterselie, basilicum en oregano. Olijfolie is er de voornaamste leverancier van vetten. Uit onderzoek is gebleken dat olijfolie een ontstekingsremmend effect heeft, dat lijkt op de werking van Ibuprofen.  

Tip 2: kies 'goede' vetten

Goede vetten zijn voor de gewrichten een echt smeermiddel. Zoals een beetje vet een roestig fietsslot weer soepel laat lopen, doet vet hetzelfde in het lichaam. Omdat bij artritis ontstekingen kunnen ontstaan is het belangrijk bewust om te gaan met de inname van vetten. Niet alle vetten zijn namelijk even gezond en zeker niet in het geval van artrose. Door ons huidige westerse voedingspatroon met veel voorbewerkt eten krijgen we makkelijk een overschot aan het omega 6 vetzuur linolzuur binnen. Linolzuur wordt omgezet in arachidonzuur en kan een ontstekingsreactie verergeren en langer laten voortduren. Linolzuur zit onder andere in margarine, bak- en braadboters en zonnebloemolie. Ook de meeste bewerkte producten zoals koekjes, crackers en gebak bevatten veel linolzuur en transvetten. Deze kun je dus beter vermijden.

Een belangrijke voedingstip bij artritis is vette vis te eten. Denk aan zalm, haring, sardines en makreel. Eet daarom het liefst een paar keer per week vette vis. Gebruik verder vooral versgeperste extra vierge olijfolie en biologische oliën. Om te bakken en braden zijn biologische kokosolie, roomboter en ghee een goede optie. Voor koud gebruik kun je biologische pompoenpitolie, sesamolie, avocado-olie, macadamia-olie, hennepolie en walnootolie gebruiken. Ook ongebrande noten, avocado’s en olijfolie bevatten goede vetten. 

Tip 3: vermijd triggers in je voeding

Er zijn ook voedingsmiddelen die je met artritis beter kunnen vermijden, zoals sterk bewerkte voedingsmiddelen, suikers en geraffineerde koolhydraten, rood vlees, gefrituurd eten, kaas en vetrijke zuivelproducten. Deze middelen kunnen ontstekingen in je lichaam bevorderen. Focus liever op voedingsmiddelen die je afweer versterken. Zo hebben knoflook en gember krachtige ontstekingsremmende en antibacteriële eigenschappen, zelfs tegen resistente ziekteverwekkers (bacteriën die niet op antibiotica reageren). Blijkt kurkuma het immuunsysteem te stimuleren en auto-immuunziekten te bestrijden. En versterken gefermenteerde voedingsmiddelen zoals zuurkool, zuurdesembrood, kimchi, kombucha, sojasaus, miso, tofu en tempé je darmflora. 

Tip 4: zorg voor voldoende vitamines en mineralen

Pijn en medicatie vreten energie en tasten het afweersysteem aan. Ook de hormoonhuishouding raakt verstoord. Dat alles zorgt voor verlies aan bouwstoffen, vitaminen en mineralen. Het is dan ook belangrijk dat je voldoende voedingsstoffen binnen krijgt. Bij reumatische aandoeningen ligt de nadruk hiervan bij de vitamines B, C en D, en de mineralen koper, zink, ijzer, seleen, borium en magnesium. Daarnaast wordt visolie geadviseerd. Visolie bevat Omega 3 vetzuren die het lichaam nodig heeft om celwanden en zenuwbanen te onderhouden. Het heeft een ontstekingsremmende werking en een beschermend effect op hart en bloedvaten. Daarnaast zijn er onderzoeken die aangeven dat visolie o.a. gewrichtspijn kan verlichten. Bijzonder detail is dat visolie de ontstekingsremmende werking van olijfolie lijkt te versterken. De combinatie van visolie met olijfolie in een mediterraan dieet werkt waarschijnlijk beter en sneller dan alleen visolie of olijfolie.

Tip 5: vul aan met suppletie

Mocht je onvoldoende voedingsstoffen uit je voeding halen, dan is het raadzaam om ze als suppletie bij te slikken. Let bij het kopen van een suppletie dat de hulpstoffen organisch gebonden zijn in plaats van anorganisch, omdat organische hulpstoffen beter worden opgenomen door het lichaam. Voorbeelden van organische hulpstoffen zijn citraat, tauraat, gluconaat, malaat, picolinaat en bisglycinaat. Voorbeelden van anorganische hulpstoffen zijn oxide, sulfaat, chloride, carbonaat en hydroxide. Helaas bevatten de goedkopere (huis) merken, maar ook sommige duurdere A merken vooral anorganische hulpstoffen, dus kijk goed naar de ingrediëntenlijst op de verpakking. Zelf ben ik erg te spreken over de merken Orthica, Golden Naturals, Bonusan en Vitakruid.

Tip 6: blijf in beweging

Beweging is belangrijk, zeker bij reuma. Als de aangedane gewrichten, spieren en pezen niet bewogen worden, worden ze alleen maar stijver en pijnlijker. De beweging mag alleen niet te veel belasten. Qi Gong (Chi Kung), Tai Chi, yoga of oefeningen in het water zijn daarom een optie om klachten te verminderen. Bij ernstige stijfheid, bewegingsbeperking kan oefentherapie Cesar, Mensendieck of fysiotherapie zinvol zijn, waarbij de nadruk zal liggen op bewegingstherapie.

Tip 7: klachten aanpakken met acupunctuur

Door de juiste stroom van energie (Qi) en vloeistoffen door het lichaam te herstellen, kan acupunctuur helpen bij het bestrijden van zwelling en ontsteking in aangetaste gewrichten. Acupunctuur kan ook zeer effectief zijn bij het verminderen van pijn en ongemak die verband houden met verschillende soorten artritis. Lees meer over acupunctuur...

Tip 8: versterk je lichaam met kruiden

Kruidengeneeskunde kan verlichting geven bij vrijwel alle reumatische aandoeningen, óók in combinatie met medicijnen. Als tinctuur bieden kruiden de beste ondersteuning, omdat ze dan van binnenuit kunnen werken. Maar je kunt ook zelf thuis gebruik maken van kruiden. Zo geeft Arnica-zalf (Valkruid) bijvoorbeeld verlichting bij gewrichtspijnen en -zwellingen. En werkt verse gemberthee ontstekingsremmend. Lees meer over kruiden...