ZIEKTE VAN PARKINSON

Verstoring en disbalans

Verminderde dopamine-aanmaak in de hersenen

Ziekte van Parkinson is na Alzheimer (dementie) de meest voorkomende neurodegeneratieve ziekte in de wereld. In Nederland leven 50.000 mensen met deze complexe ziekte. Niet alleen 50-plussers kunnen Parkinson krijgen, zo’n 10% is jonger dan 40 jaar. Parkinson wordt veroorzaakt door een tekort aan dopamine in de hersenen. De ziekte uit zich bij iedereen anders; van trillende handen en depressies tot vastgenageld staan op de vloer en geen initiatief meer tonen. Heb je Parkinson-klachten, dan gaan deze niet meer weg. Zowel reguliere als alternatieve behandeling is vooral gericht op symptoombestrijding.

De exacte oorzaak van Parkinson is niet bekend. Wel weten we dat een tekort aan dopamine in de hersenen een groot deel van de problemen en symptomen veroorzaakt. Dopamine is een neurotransmitter en nodig om zenuwimpulsen van de ene zenuwcel naar de andere zenuwcel over te brengen. Een dopaminetekort ontstaat door het afsterven van dopamine-producerende zenuwcellen in een specifiek gebied van de hersenen: de zwarte kernen (substantia nigra). Deze kernen zijn van belang bij het soepel verlopen van bewegingen, ofwel de motorische functies. Stijve, gevoelloze ledematen, tremoren, tics, wazig zien, droge ogen, moeilijk praten en slikken, slaapstoornissen, depressie, vermoeidheid, concentratieproblemen en dementie zijn vaak het gevolg.

Een dopamine-tekort ontstaat niet in één nacht. Wist je dat een verminderde reuk en smaakbeleving al in een vroeg stadium van de ziekte van Parkinson kunnen ontstaan? Soms tientallen jaren voor de diagnose!

Meest voorkomende klachten
  • Trillen (tremor) van handen, benen, kin of tong
  • Trager worden van bewegingen
  • Stijfheid van de spieren 
  • Houdings- en evenwichtsproblemen
  • ‘Bevriezen’ van de benen tijdens lopen (freezing)
  • Trager denken
  • Maskergelaat
  • Verminderde reuk
  • Slaapstoornissen
  • Obstipatie
  • Stemmingsproblemen en depressie

Chinese geneeskunde kan klachten verminderen

Binnen de Chinese geneeskunde wordt Parkinson benaderd vanuit de symptomen die je vertoont. Meestal wordt acupunctuur toegepast, soms in combinatie met kruidentherapie, voeding- en levensstijl advies. Acupunctuur bij Parkinson patiënten is effectief gebleken bij het verminderen van zowel motorische symptomen zoals tremoren, dyskinesieën, spierkrampen, stijfheid van spieren, bewegingsmoeilijkheden, pijn, alsook niet-kinetische symptomen zoals misselijkheid, verminderde eetlust, constipatie, droge mond, overmatig zweten, vermoeidheid, slapeloosheid (insomnia), mentale depressie en andere psychische klachten. Dat bevestigd ook de Parkinson Vereniging.

Acupunctuur en een aanpassing in voedingspatroon

Acupunctuur is veilig in te zetten, ook naast het reguliere behandeltraject of in combinatie met medicijnen. Naast acupunctuur is voeding erg belangrijk om de klachten bij de ziekte van Parkinson te verminderen. Zoals bekend is Parkinson gerelateerd aan een verminderde dopamine-aanmaak in de hersenen. Dopamine is één van de meest kwetsbare neurotransmitters. Het kan worden aangetast door stress of slaaptekort, maar ook alcohol, cafeïne en suiker lijken de dopamine-activiteit in de hersenen negatief te beïnvloeden. 

Dopamine oxideert (beschadigt) gemakkelijk, het eten van veel fruit en groenten beschermt tegen beschadiging door vrije radicalen doordat groenten en fruit rijk zijn aan antioxidanten. Naast antioxidanten zijn aminozuren, waaronder tyrosine, erg belangrijk voor de kwaliteit van dopamine. L-tyrosine wordt daarom vaak als supplement ingezet, maar je kunt dit natuurlijke aminozuur ook uit je voeding halen. Tyrosine zit volop in eiwitrijke voeding zoals eieren, vis en vlees (vooral gevogelte), peulvruchten en noten, avocado, maar ook in melkproducten (in kwark en Skyr zit meer eiwit dan gewone melk), kaas, yoghurt (in Griekse yoghurt zit meer eiwit dan in gewone yoghurt). En daar zit meteen de crux… 

In Nederland zijn wij opgevoed met de gedachte dat dierlijke melkproducten (vooral koemelk) essentieel zijn voor een goede gezondheid, vooral voor sterke botten. Dat is helaas niet zo. Sterker nog, veel problemen ontstaan door een te hoge zuivelinname. Melkproducten zijn namelijk moeilijk verteerbaar voor onze darmen. Spijsverteringsklachten, overmatige slijmvorming, insulineresistentie, maar ook acné zijn een bekend gevolg. En je hoeft niet persé melkproducten te eten om voldoende calcium binnen te krijgen… calcium zit ook in groenten! Lees meer hierover op Oersterk.nu

Naast dat dierlijke melkproducten geen optimale mensvoeding zijn, kan het – net als ander eiwitrijke voeding - ook nadelige effecten hebben op de op de opname en werking van levodopa. Levodopa is één van de krachtigste medicijnen bij de ziekte van Parkinson en zit o.a. in Sinemet®, Madopar® en Stalevo®. Levodopa wordt in de hersenen omgezet in dopamine. De manier hoe ons lichaam levodopa opneemt is grotendeel gelijk aan de manier van onze eiwit-opname. Laat daarom 1 tot 2 uur tussen eiwitrijke voeding en de inname van medicatie zitten. Je parkinsonverpleegkundige en/of neuroloog zal je hier zeker meer over verteld hebben. 

Voedingsallergie en/of voedselintolerantie laat symptomen verergeren

Als je aan de ziekte van Parkinson denkt, denk je waarschijnlijk niet aan histamine-intolerantie, allergie of voedingsintolerantie. Een allergische reactie voor voeding ontstaat wanneer het immuunsysteem overactief is en het teveel histamine produceert. Uit onderzoek blijkt dat de histamine productie bij een allergische reactie of bij een voedingsintolerantie het dopaminegehalte vermindert. Dit kan de symptomen van de ziekte van Parkinson verergeren. Het is daarom raadzaam om een eventuele voedingsallergie en/of voedselintolerantie uit te laten zoeken. De meest bekende reacties bij Parkinson zijn; gluten en zuivel (bron; New optimum nutrition for the mind van Patrick Holford).

Nog een aantal algemene tips op een rijtje:

Tip 1: doe dingen waar je blij van wordt

Dopamine ofwel het ´feel good hormoon´ is een neurotransmitter die het belonings- en pleziercentra reguleert. Het heeft invloed op onze gemoedsstemming. Het dopaminesysteem is actief als je met plezier en/of aandacht met iets bezig bent. Tijdens gelukkige momenten in ons leven, maakt je lichaam veel dopamine aan en dat is bij aandoeningen te maken met een tekort aan dopamine erg welkom. 

Tip 2: vermijd stimulerende middelen

Stimulerende middelen zoals alcohol, nicotine en drugs verstoren de dopamine balans. De eerste paar keer dat deze middelen gebruikt gaat het dopamine niveau omhoog, wat een kick veroorzaakt. Maar na verloop van tijd draait dit om. Het wordt voor je lichaam steeds moeilijker om het dopamine niveau op peil te houden en een laag dopamine-gehalte geeft een sombere gedachte waardoor je weer sneller een wijntje, biertje of sigaretje pakt. Je belandt in een vicieuze cirkel.

Tip 3: hou je suikerspiegel in balans

Suiker heeft een soortgelijk effect als alcohol, omdat dit voor het lichaam hetzelfde werkt. Het is daarom belangrijk om je bloedsuikerspiegel in balans te houden, Dit doe je door o.a. te kijken naar de glycemische index (GI) en je eetpatroon aan te passen met voedingsmiddelen onder de 50 GI (hoe lager dit getal, hoe beter). 

Tip 4: zorg voor voldoende vitamines en mineralen

Voor de aanmaak van dopamine en de verwante neurotransmitters adrenaline en noradrenaline zijn vitamine B6, B12, vitamine C, zink, foliumzuur, magnesium, mangaan, ijzer en koper nodig. Rijk aan vitamine B zijn o.a. volkerenproducten, bonen/ peulvruchten, noten, zaden, groenten, fruit, vlees, vis en ei. Rijk aan koper, mangaan, magnesium en ijzer zijn o.a. groene groenten, noten, zaden, volle granen (bij voorkeur glutenvrije zoals quinoa, gierst, zilvervliesrijst, wilde rijst, boekweit, amaranth en teff). Vitamine C is vooral te vinden in verse (biologische) groenten en fruit.

Tip 5: eet meer Omega 3

Naast vitaminen en mineralen zijn vetten belangrijkste voedingsstoffen voor ons lichaam. Vet is een bron van energie, vitamine A, D, E en essentiële vetzuren; omega 3 en omega 6. Omega 3 is essentieel voor een gezonde hersenstofwisseling. Omega-3 vetzuren ondersteunen de prikkeloverdracht onder invloed van dopamine en remmen de productie van ontstekingsbevorderende en neuronbeschadigende stoffen. Omega 3 zit o.a. in vette vis, noten, olijfolie, groene bladgroenten, koolsoorten, biologisch (grasgevoerd) vlees, zuivel en eieren.

Tip 6: vul aan met suppletie

Er zijn een aantal voedingssupplementen die Parkinson klachten kunnen helpen verminderen. Zo is L-tyrosine als supplement inmiddels bewezen effectief bij o.a. het verbeteren van de motorische aansturing, mentale prestaties en het verminderen van stress. Het co-enzym Q10 lijkt de progressie van Parkinson - vooral in de beginfase – af te remmen. Q10 wordt in iedere lichaamscel aangetroffen en is nodig voor de energievorming in de celfabriekjes, de mitochondriën. Naarmate we ouder worden neemt de lichaamseigen aanmaak van co-enzym Q10 geleidelijk af. Door Q10 bij te slikken als supplement kan achteruitgang van cognitieve functies en motorische vaardigheden vertraagd worden.

Tip 7: versterk je lichaam met kruiden

Kruidengeneeskunde kan verlichting geven bij vrijwel alle symptomen van Parkinson, óók in combinatie met medicijnen. Als tinctuur bieden kruiden de beste ondersteuning, omdat ze dan van binnenuit kunnen werken. Maar je kunt ook zelf thuis gebruik maken van kruiden. Zo worden kamille, citroenmelisse en lavendel het meest gebruikt om te ontspannen en de slaap te bevorderen. En helpen verse gemberthee of verse muntthee misselijkheid te verminderen. Lees meer over kruiden...