COELIAKIE (GLUTEN)

COELIAKIE

Vermijd gluten en verbeter je darmflora

Extreme reactie op gluten

Coeliakie is een auto-immuunziekte, waarbij het lichaam overgevoelig reageert op gluten. Gluten is een eiwit dat van nature voorkomt in bepaalde granen, zoals tarwe, spelt, rogge en gerst. Daarnaast wordt gluten gebruikt als bindmiddel in o.a. soepen, sauzen en vleeswaren, maar ook in verzorgingsproducten, make-up, tandpasta en sommige medicijnen. Als het lichaam in aanraking komt met gluten, beschadigen de darmvlokken, waardoor buikklachten ontstaan. Coeliakie wordt in de volksmond vaak glutenintolerantie of glutenallergie genoemd, maar hier zit toch echt een verschil in. Een allergie of een intolerantie is een overgevoeligheidsreactie van het immuunsysteem. Bij een auto-immuunziekte zoals coeliakie, keert het immuunsysteem zich tegen het lichaam zelf. 

Ontsteking in de darmen

Coeliakie (spreek uit: seu-lia-kie) geeft niet bij iedereen duidelijke klachten. De meeste mensen weten niet dat ze het hebben en de ziekte behoort nog steeds tot één van de meest onder-gediagnosticeerde aandoeningen. Geschat wordt dat ongeveer 170.000 Nederlanders coeliakie hebben, ca. 20% van hen weet dat. Coeliakie wordt uitgelokt door de inname van gluten. In het darmslijmvlies van de dunne darm ontstaan ontstekingen waardoor de darmvlokken (villi) beschadigen. Darmvlokken zijn nodig om belangrijke voedingsstoffen uit ons voedsel op te nemen. Bij langdurige schade aan het darmslijmvlies worden belangrijke voedingsstoffen niet meer goed opgenomen (malabsorptie) en ontstaan er tekorten aan vitaminen en mineralen. Dit kan uiteenlopende klachten geven. Bij kinderen heeft dit ook invloed op de groei en ontwikkeling en het ontstaan van ADHD.

Uiteenlopende klachten

De exacte oorzaak van coeliakie is niet bekend. Erfelijkheid lijkt een duidelijke rol te spelen, evenals omgevingsfactoren. Zo kan zwangerschap triggeren. Coeliakie gaat gepaard met uiteenlopende klachten en symptomen. Ook de intensiteit van de klachten kan per persoon verschillen. Veelvoorkomende coeliakie klachten zijn spijsvertering gerelateerd, zoals buikpijn, opgeblazen gevoel, winderigheid, diarree of constipatie. Maar coeliakie kan ook andere klachten geven, zoals bloedarmoede, botontkalking (osteoporose), beschadigd tandglazuur, gewichtsverlies, vermoeidheid, niet lekker voelen, onvruchtbaarheid, zwangerschapsproblemen en miskramen, prikkelbaarheid, jeuk, mondzweren, hoofdpijn, gevoelloosheid en tintelingen in handen en voeten (perifere neuropathie), evenwichtsproblemen, bot- of gewrichtspijn en huidklachten. Daarnaast hebben mensen met coeliakie een grotere kans op andere aandoeningen, zoals diabetes, lactose-intolerantie, schildklierproblemen en in heel zeldzame gevallen dunnedarmkanker.

Bolle buik bij kinderen

De eerste verschijnselen van coeliakie kunnen bij baby’s al optreden kort nadat ze voor het eerst glutenbevattende voeding hebben gekregen. Meestal is dat vanaf de 6de maand, als ze hun eerste broodkorst of pap op basis van tarwebloem krijgen. Maar klachten kunnen op elke leeftijd beginnen, ook op de schoolleeftijd. Kinderen met coeliakie hebben vaak spijsverteringsproblemen zoals misselijkheid en overgeven, chronische diarree of constipatie, bleke stinkende vettige en schuimende ontlasting of slijm in de ontlasting. De verminderde opname van voedingsstoffen als gevolg van het aangetaste darmslijmvlies kan daarnaast leiden tot groeiachterstand, bleek gezichtje (soms met donkere kringen onder de ogen), platte dunne billen, een bolle buik, dunne armen en benen, prikkelbaarheid, vermoeidheid, veel huilen, ADHD en een late puberteit. Ook heupontsteking (coxitis fugax) kan een eerste verschijnsel bij peuters zijn. 

Coeliakie aanval door glutenfout

Als coeliakiepatiënten per ongeluk toch gluten binnenkrijgen (ook wel ‘glutenfout’), kan daarna een coeliakieaanval volgen. De klachten bij een glutenfout zijn buikkramp, misselijkheid, diarree, rillingen, overgeven, hoofdpijn en vermoeidheid. De klachten beginnen vaak binnen een uur en zijn het ergst na drie uur. Soms treden de klachten pas na een dag op of treden er helemaal geen klachten op. Toch is het per ongeluk eten van gluten altijd schadelijk voor mensen met coeliakie. Bij een coeliakieaanval helpt het om veel water te drinken. Zo vul je het vocht aan dat het lichaam verliest door diarree of overgeven. Zorg verder dat de voeding voldoende voedingsvezels bevat en licht verteerbaar is. Een warme kruik kan helpen tegen de buikpijn.

Meest voorkomende klachten
  • Buikpijn
  • Opgeblazen gevoel 
  • Opgezette buik
  • Winderigheid
  • Chronische diarree of constipatie
  • Braken
  • Bleke of vettige ontlasting
  • Verminderde eetlust

Klachten verminderen met Chinese geneeskunde

Volgens de Chinese geneeskunde wordt coeliakie met name veroorzaakt door een Lever-Milt disbalans of Milt zwakte met Damp-Hitte. Door dit balans terug te brengen kunnen klachten verminderen, vaak in combinatie met voeding- en leefstijladvies, kruidentherapie of massage. Heb jij het idee dat je last hebt van gluten? Stap 1 is om dit te laten testen bij de huisarts of MDL-arts en stap 2 is het vermijden van producten met gluten. Maar leven met een glutenvrij dieet is meer dan alleen de gluten uit je dagelijkse voeding halen. Het is ook letten op gluten die verstopt kunnen zitten in producten waar je ze niet verwacht, letten op gezonde voeding, zoet, zout en vet in het eten én zorgen dat je voldoende vezels binnenkrijgt. En niet te vergeten... kruisbesmetting voorkomen. Want ook daar kun je ziek van worden! 

Hieronder een aantal tips op een rijtje:

Tip 1 bij coeliakie: glutenvrij eten!

Tegenwoordig staat op bijna iedere verpakking welke allergenen erin zitten. Allergenen zijn eiwitten die allergische reacties kunnen opwekken, zo ook gluten. Bij coeliakie of een glutenintolerantie is het belangrijk dat alle gluten worden gemeden. Je gaat dus glutenvrij eten, maar mijdt ook kruisbesmetting met gluten! Gluten is een eiwit dat van nature voorkomt in tarwe (ook spelt en khorasan tarwe), rogge, gerst en gort. Gluten zit ook in producten die van deze granen zijn gemaakt, zoals couscous, bulgur en tarwegriesmeel, haver inclusief havermelk, haversnacks en havermout, witte bloem, zelfrijzend bakmeel, paneermeel, bier, gerst- of malthoudende dranken zoals (meer)granen koffie. Een complete lijst van voedingsmiddelen en allerlei tips over glutenvrij leven vind je op de handige site www.glutenvrij.nl

Tip 2 bij coeliakie: verbeter je darmflora

Bij coeliakie kunnen slechte bacteriën in je darmen de overhand krijgen waardoor je darmflora verstoord raakt. Sterk bewerkte voedingsmiddelen zoals kant-en-klaar maaltijden, fastfood, fabrieksbrood, maaltijdmix, soep en saus uit pot, blik of zakjes, vleeswaren, maaltijdrepen en sportshakes zijn moeilijk te verteren voor ons darmstelsel en verhogen - bij regelmatig gebruik - de kans op ziekte. Maar ook suikers en zoetstoffen (vooral aspartaam), frisdrank, gezoete zuiveldranken, vruchtensap uit pak, alcohol, additieven (geurstoffen, smaakstoffen, kleurstoffen, stabilisatoren, emulgatoren en conserveringsmiddelen), verbrand of zeer donker gebakken voedsel en transvetten worden steeds vaker gezien als infectie-veroorzakers in de darmen. 

Helaas zijn heel veel standaard glutenvrije producten sterk bewerkt, om ze zo goed mogelijk op het 'normale' glutenbevattende product te laten lijken qua smaak en structuur. Hier gaan veel coeliakiepatiënten de fout mee in. Glutenbevattende producten zijn vaak niet één-op-één te vervangen door glutenvrije varianten. De voedingswaarden komen niet overeen, er is veel meer suiker, zout en vet aan toegevoegd en het product bevat daardoor meer calorieën dan het origineel. Om je darmen en darmflora gezond te houden, kun je beter verse - liefst biologische - van nature glutenvrije producten eten en je eigen glutenvrije 'tarwe' tegenhangers maken. Op internet vind je heerlijke recepten om zelf brood te bakken of glutenvrije quiches, wraps, cupcake's en scones te maken. Kijk ook naar voedingsmiddelen die je afweer ofwel immuunsysteem versterken. Zo hebben knoflook en gember krachtige ontstekingsremmende en antibacteriële eigenschappen en verbeteren gefermenteerde voedingsmiddelen zoals zuurkool, kimchi, kombucha, (glutenvrije!) tamari sojasaus, miso, tofu en tempé je algehele darmflora.

Tip 3 bij coeliakie: vul aan met suppletie

Een glutenvrij dieet is vaak eenzijdig en niet alle speciale glutenvrije producten zijn even gezond. Een groot aantal van deze producten bevat namelijk méér suiker, zout en vet dan ‘normale’ producten en mínder noodzakelijke vezels, vitaminen en mineralen. Dit in combinatie met een verminderde voedingsstoffenopname in de darmen, geeft je een verhoogd risico op een tekort, vooral vitamine B11 (foliumzuur), B12, D, E en ijzer. Het is daarom belangrijk deze aan te vullen, eventueel met suppletie. Let bij het kopen van een suppletie dat de hulpstoffen organisch gebonden zijn in plaats van anorganisch, omdat organische hulpstoffen beter worden opgenomen door het lichaam. Voorbeelden van organische hulpstoffen zijn citraat, tauraat, gluconaat, malaat, picolinaat en bisglycinaat. Voorbeelden van anorganische hulpstoffen zijn oxide, sulfaat, chloride, carbonaat en hydroxide. Helaas bevatten de goedkopere (huis) merken, maar ook sommige duurdere A merken vooral anorganische hulpstoffen, dus kijk goed naar de ingrediëntenlijst op de verpakking. Zelf ben ik erg te spreken over de merken Orthica, Golden Naturals, Bonusan en Vitakruid.

Tip 4 bij coeliakie: 'glutenpil' bij kruisbesmetting

Er meerdere spijsverteringsenzymen op de markt die gluten zouden afbreken. Deze zogenaamde "glutenpillen" behoeden mensen met coeliakie voor klachten na het onbedoeld binnen krijgen van gluten (kruisbesmetting). Na onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum en DSM Food is gebleken dat alleen producten met het AN-PEP enzym (Tolerase-G) effectief werken om kleine hoeveelheden schadelijke glutenpeptiden in de maag af te breken, voordat deze de dunne darm bereiken. AN-PEP kan niet ter vervanging dienen van het glutenvrije dieet. Het is slechts ondersteunend in risicovolle omgevingen zoals restaurants. Goede producten met het AN-PEP enzym zijn Glutamil, Gluterase, GlutnGo, GluteoStop, SpectraZyme, GlutenDigest, en GliadinX. Lees meer hierover in de factsheet van de Nederlandse Coeliakie Vereniging (NCV).

Tip 5 bij coeliakie: blijf in beweging

Zitten is het nieuwe roken en verhoogt de kans op diabetes en hart- en vaatziekten. Beweging heeft een gunstige invloed op je spijsvertering, zowel op de korte als de lange termijn. Afhankelijk van je lichamelijke gesteldheid en conditie kun je beweging aanpassen. Intensief sporten is niet goed voor je gezondheid. Je werkt de stress misschien wel mentaal weg, maar lichamelijk geeft intensief sporten een cortisol-boost, wat de kans op insulineresistentie en een lekkende darm weer vergroot. Cortisol komt ook vrij bij stress, niet handig dus. Wandelen in de buitenlucht is voor iedereen gezond. En dat hoeven niet meteen wandelingen van 3 uur te zijn. Zelfs een klein blokje om, even met je neus in de wind, is voldoende om de Qi (levensenergie) in je lichaam te laten stromen en de mist in je hoofd op te laten trekken.

Tip 6 bij coeliakie: verminder stress

Chronische stress, bijvoorbeeld door een chronische ziekte, werkloosheid of de zorg voor een zieke naaste, heeft een negatieve invloed op bijna alle meetbare functies van je lichaam. Je darmen worden niet voor niets je 2de brein genoemd! Probeer daarom zoveel mogelijk te ontspannen. Denk aan een warm bad met bitterzout, lachen, en langzaam en bewust ademhalen: allemaal dingen waarvan we weten dat ze stress en ontsteking verminderen. Je haalt bewust adem in de verhouding 1:4:2. Adem gedurende 4 seconden in, houd uw adem 16 seconden vast en adem gedurende 8 seconden uit. Probeer vaste momenten te vinden voor deze oefening, bijvoorbeeld bij het wakker worden, tijdens het wandelen of voordat je gaat slapen. Doe drie keer per dag een cyclus van 10 ademhalingen.

Tip 7 bij coeliakie: klachten aanpakken met acupunctuur

Coeliakie is niet te genezen, maar de heftigheid van klachten kan worden verminderd met acupunctuur in combinatie met kinesiologie (spiertesten) en technieken uit de chiropractie. De basis hiervan komt uit de NAET (Nambudripad Allergy Elimination Technique). Behandeling richt zich op het oplossen van blokkade(s), zodat het lichaam weer terug in balans kan komen en beter om kan gaan met allergenen, in dit geval gluten. Hoeveel behandelingen je nodig hebt, is afhankelijk van de heftigheid en het aantal klachten die je hebt. De methode is geschikt voor alle leeftijden en is veilig complementair in te zetten naast een eventueel regulier medisch traject, dieet en medicatie. Bij kinderen worden de naalden vervangen door magneetjes en/of manuele technieken.

Tip 8 bij coeliakie: versterk je lichaam met kruiden

Kruidengeneeskunde kan verlichting geven bij vrijwel alle spijsverteringsklachten, óók in combinatie met medicijnen en/of een dieet. Als tinctuur bieden kruiden de beste ondersteuning, omdat ze dan van binnenuit kunnen werken. Maar je kunt ook zelf thuis gebruik maken van kruiden. Zo werkt thee van echte kamille kalmerend bij buikpijn en darmkrampen, en pijnstillend bij gastritis, maag- en darmzweren. En verlichten verse gember- en muntthee o.a. darmkrampen, opgeblazen gevoel en winderigheid. Lees meer over kruiden...

Tip 9 bij coeliakie: massage voor ontspanning

Massage kan helpen om vastzittend weefsel weer soepel te maken, de doorbloeding op gang te helpen en daarmee de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen aan cellen te herstellen. Massage helpt spieren te ontspannen en symptomen als pijn, slapeloosheid, angst, stress of depressie te verminderen. Lees meer over massage...
Share by: