FENOMEEN VAN RAYNAUD

Vertraging en stagnatie van bloedcirculatie

Slechtere doorbloeding van vingers en/of tenen

Het fenomeen van Raynaud is een vaataandoening waarbij tijdelijk je bloedvaatjes verkrampen en daardoor stroomt er minder bloed door. Dit gebeurt vooral in je vingers en tenen. Doordat de doorbloeding verslechterd, verkleuren je vingers en/of tenen en kunnen ze gevoelloos worden, pijn gaan doen of gaan tintelen. Je vingers/tenen worden eerst wit, dan blauw (cyanotisch) en tenslotte (bij opwarmen) rood. Je krijgt vooral klachten door kou of als een reactie op spanning en stress, maar soms ook zonder duidelijke aanleiding. De symptomen lijken veel op winterhanden en –voeten met soms spontaan zweertjes, die moeilijk genezen.

Er zijn 2 soorten Raynaud; primair of secundair. Als je last hebt van het fenomeen van Raynaud terwijl je verder gezond bent, heb je het primaire fenomeen van Raynaud. Dit komt vaak voor. Men noemt het dan de “ziekte van Raynaud”. Deze vorm van het fenomeen van Raynaud ontstaat meestal in de puberteit. Heb je de klachten als symptoom van een andere vaat- of reumatische aandoening of door gebruik van bepaalde medicijnen? Dan wordt dat het secundaire fenomeen van Raynaud genoemd. Raynaud kan o.a. getriggerd worden door roken, bètablokkers, cytostatica (antikanker-medicatie), interferonen en orale anti-conceptiepillen. Reumatische aandoeningen waarbij het fenomeen van Raynaud o.a. voorkomt zijn:
  • systemische lupus erythematodes (SLE)
  • MCTD
  • Systemische sclerose (sclerodermie)
  • syndroom van Sjögren
  • polymyositis
  • reumatoïde artritis
  • vasculitis
Behandeling van Raynaud is niet altijd nodig. Bij ernstige klachten kan medicatie ingezet worden om de bloedvaten te verwijden. Soms wordt een zenuw doorgesneden, zodat de spiertjes in de vaatwand niet meer verkrampen, of wordt de zenuw tijdelijk uitgeschakeld door een injectie. Bij het secundaire fenomeen van Raynaud is de aanpak van de onderliggende ziekte belangrijk. Bij een goede behandeling verminderen de klachten. Soms hebben mensen al op jonge leeftijd last van Raynaud, maar verdwijnen de klachten op latere leeftijd.

Raynaud; vertraging en stagnatie van Bloed

Binnen de Chinese geneeskunde kent het syndroom van Raynaud kent geen directe vertaling. Er wordt gesproken over stagnatie van Qi (levensenergie) of koude in de extremiteiten, ofwel handen en voeten. Qi is nauw verbonden met bloed en heeft de functie om het bloed te verwarmen en de doorstroming te ondersteunen. Wanneer Qi stagneert, stagneert de bloedstroom en wordt het bloed niet goed meer verwarmd. Dit wordt ook wel ‘Bloedstase’ genoemd. Ook kan er een zwakte van Yin aanwezig zijn. Dit kan Hitte in het bloed veroorzaken, waardoor het bloed als het ware indikt. Bloeddoorstroming vertraagt en stagneert. Hierdoor kunnen zowel Qi als bloed de handen en voeten niet goed meer bereiken en dus van voedingsstoffen voorzien, waardoor deze koud en pijnlijk worden. Verder is blootstelling aan koude of aan koude voorwerpen een belangrijke externe oorzaak voor de stagnatie van de bloedcirculatie in de vingers en tenen.

Algemene tips:
  1. Temperatuurwisselingen vermijden
  2. Handschoenen en warme sokken dragen
  3. Gehele lichaam goed warm houden
  4. In beweging blijven
  5. Niet roken
  6. Stress vermijden
  7. Goed leren omgaan met heftige emoties
  8. Trillende apparaten in handen vermijden
  9. Niet te lang op toetsenbord werken
  10. Droge handen en voeten insmeren
Als je last hebt van pijn, tintelingen of wit wegtrekkende 'dode' vingers of tenen, dan zijn er een aantal algemene praktische tips om verdere klachten van Raynaud te voorkomen:

Tip 1: draag zilverhandschoenen (en -sokken)

Zilverhandschoenen (en -sokken) hebben een isolerende werking en kunnen zowel binnen- als buitenshuis helpen om de warmte beter vast te houden. De handschoenen en sokken zijn gemaakt met zilvergaren en worden gedragen bij o.a. Raynaud, winterhanden, eczeem en psoriasis. Zilver reflecteert de lichaamseigen warmte en bevordert een constante lichaamseigen temperatuur in de handschoenen. Iedereen kent dit effect van de overlevingsfolie in de verbanddoos, waarmee slachtoffers van een ongeval (of bergbeklimmers in hun bivak bij de gletsjer) warm worden gehouden. In contact met de huid creëert het zilver een magnetisch veld, dat de haarvaatjes stimuleert. Hierdoor gaan de kleine bloedvaatjes ‘open’ staan en kan het bloed beter doorstromen. Verkleuring in de tintelende vingers wordt minder en de warmte kan zo weer terugkomen in de vingers. 

Tip 2: let op je voeding

Raynaud wordt vaak veroorzaakt door een zwakke yin–ziekte. Yin is koud. Het is daarom belangrijk om je interne vuurtje op te stoken. Dit doe je o.a. door warme en verwarmende voedingsmiddelen. Koud drinken, cafeïne, rauwkost, suikers en bewerkte voeding zoals junkfood en kant-en-klaar maaltijden horen hier niet bij. Richt je op winterse voeding; stoofpotjes, stamppotten, soepen, groenten en verwarmende specerijen zoals gember, kaneel, nootmuskaat, rozemarijn, dille, kruidnagelen en zwarte peper. Ben je een fruitliefhebber? Vermijdt tropische vruchten, maar richt je op gebakken banaan met kaneel, partjes appel met kaneel uit de oven, warme stoofpeertjes en een keer warme tutti frutti. 

Tip 3: vul aan met suppletie

Bij de ziekte van Raynaud wordt vaak een tekort aan magnesium gezien. Het is daarom raadzaam om magnesium bij te slikken. Voorkeur gaat uit naar magnesiumtauraat. Door de toevoeging van het aminozuur taurine is deze variant extra goed opneembaar en vermindert het de vaatspasmen. Je kunt magnesium ook als olie smeren of erin floaten. Verder is het raadzaam om extra vitamine B3, D3 en omega 3 (visolie) bij te nemen. Vitamine B3 verbetert de microcirculatie, vermindert de frequentie van de vaatkrampen en verbetert de koude-tolerantie. Vitamine D3 verbetert de microcirculatie bij de ziekte van Raynaud en Omega 3 vetzuren ofwel visolie zoals levertraan verbetert koude-tolerantie en vermindert vaatkrampen.

Tip 4: vermijd koude en hou je lichaam warm

Een goed geïsoleerd en verwarmd huis geeft over het algemeen minder klachten, net als de zomermaanden. Om in de koude(re) maanden zo min mogelijk klachten te hebben is het raadzaam om je hele lichaam warm te houden, niet alleen je handen en/of voeten. Draag laagjes kleding in plaats van 1 dik kledingstuk; laagjes houden de warmte beter vast. Draag een muts bij koud weer; 30% van je lichaamswarmte verdwijnt via je hoofd. Trek ca. 15 minuten voordat je naar buiten gaat al handschoenen aan. Dit geldt ook voor bij koude klusjes. Draag (rubberen) handschoenen bij huishoudelijke taken als ramen wassen, (natte) was ophangen en wanneer je iets uit de koelkast/diepvries pakt. Maak eventueel ook gebruik van wegwerphandschoenen bij het schoonmaken van groenten en het bereiden van vlees. Ben je eenmaal koud, warm dan niet te snel op bij klachten. Plaats handen niet meteen tegen een warme kachel, een kop warme drank of houdt ze niet onder heet water. Steek ze liever onder je oksels of tussen je bovenbenen. Op deze manier kunnen je weefsels en vaten langzaam wennen.

Tip 5: stop met roken

Stoppen met roken is van groot belang bij het fenomeen van Raynaud. De nicotine zorgt ervoor dat de bloedvaten samentrekken. Daardoor daalt de doorbloeding in armen en benen aanzienlijk. Ook passief roken vermindert de doorbloeding en wordt afgeraden.

Tip 6: verminder stress en blijf in beweging

Spanning en stress blokkeren je lichaam, evenals malende gedachten en gevoelens van somberheid, verdriet en angst. Het is daarom belangrijk om zo min mogelijk stress te hebben. Naast ontspannende activiteiten zoals meditatie, yoga, massage,  muziek luisteren en een boek lezen, is het ook belangrijk om in beweging te blijven. Door dagelijks minimaal 30 minuten te wandelen in de natuur en eventueel yoga, Tai Qi of Qi Gong te beoefenen, blijf je je bloedsomloop voldoende activeren.

Tip 7: vermijd ondergewicht

Een gezond gewicht is belangrijk om de verschijnselen van Raynaud zoveel mogelijk te vermijden. Indien iemand te mager is, ontstaat er een tekort aan onderhuids vetweefsel waardoor de Raynaudverschijnselen juist optreden. Het wordt aanbevolen om de BMI (Body Mass Index) niet lager dan 18,5 te laten zijn. 

Tip 8: klachten aanpakken met acupunctuur

Acupunctuur kan eenmaal beschadigde weefsels niet genezen, maar kan wel een verergering van de klachten tegengaan door de doorbloeding te stimuleren en het lichaam terug in balans te brengen. Volgens de Chinese geneeskunde worden stijfheid en pijn veroorzaakt door energieblokkades. Met acupunctuur worden deze blokkades opgelost, zodat het stijve gevoel afneemt en de pijn minder wordt. Lees meer over acupunctuur...

Tip 9: versterk je lichaam met kruiden

Kruidengeneeskunde kan verlichting geven bij Raynaud, óók in combinatie met medicijnen. Als tinctuur bieden kruiden de beste ondersteuning, omdat ze dan van binnenuit kunnen werken. Een bekend kruid bij Raynaud is Ginkgo Biloba. Ginkgo wordt binnen de Chinese geneeskunde al duizenden jaren ingezet om o.a. de (micro)circulatie bij hart- en vaatziekten te verbeteren. Je kunt ook kruiden inzetten als zalf bij droge en pijnlijke handen en/of voeten. Zo geeft Smeerwortelzalf bijvoorbeeld verlichting bij gewrichtspijnen en stimuleert het de doorbloeding. Thee van verse gember werkt ontstekingsremmend en stookt je interne vuurtje lekker op, zodat je lichaam van binnenuit kan verwarmen. Lees meer over kruiden...