CHRONISCHE VERMOEIDHEID

Verzameling van disbalansen in je lichaam

Steeds minder actief door chronische vermoeidheid

Veel mensen staan voor hun gevoel 7 dagen per week ‘aan’ en hebben te weinig tijd om te relaxen. En daar kun je behoorlijk moe van worden. Van deze vermoeidheid herstel je normaal gesproken snel, vaak heb je aan één of twee nachten slaap voldoende om weer op te laden. Het wordt een ander verhaal als jouw vermoeidheid langer duurt en niet zomaar verdwijnt. Je voelt je moe op een (veel) dieper niveau. In Nederland voelt 1 op de 5 mensen zich regelmatig moe. En maar liefst 1 op de 10 heeft last van langdurige vermoeidheid. Vermoeidheid wordt een probleem wanneer de inspanning die we leveren niet in verhouding staat met de moeheid erna en deze ook niet afneemt na rust. We spreken dan over fatigue of asthenie. Langdurige fatigue kan overgaan in het chronische vermoeidheidssyndroom (CVS) of een burn-out. Iets wat je zeker wil voorkomen.

Iedereen voelt zich weleens moe en ieder mens ervaart moeheid anders. Wat de één uitgeput noemt is voor de ander niet meer dan een dipje. Moe zijn is per definitie niet verkeerd. Het is een signaal van het lichaam en onze geest (mentaal en emotioneel) dat het tijd is voor rust en ontspanning. Zonder moe zijn zouden we ook niet gaan slapen of in slaap kunnen vallen. Er bestaan verschillende vormen van vermoeidheid, zoals spiervermoeidheid, zenuwvermoeidheid, algemene vermoeidheid, psychische vermoeidheid, hormonale vermoeidheid en centrale vermoeidheid. Met name bij deze laatste vermoeidheid ben je totaal uitgeput en is bewegen lastig door een serotonine tekort. Je wordt steeds minder actief met alle nadelige gevolgen zoals stramheid, overgewicht en een verminderde conditie van dien. Herstel na een centrale vermoeidheid kost veel tijd.

Vermoeidheid; kijken naar meerdere factoren

Chronische vermoeidheid kent verschillende oorzaken en is altijd multifactorieel. Verschillende systemen in het lichaam zijn uit balans. Continue stress en spanningen werken uitputtend, maar ook te weinig slaap, te weinig beweging, slechte voeding, een verminderde darmopname, medicijngebruik of een medische aandoening, zoals o.a. depressie, angststoornissen, burn-out, bijnieruitputting, Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS), fibromyalgie, diabetes (suikerziekte), traag werkende schildklier, coeliakie (gluten-intolerantie), bloedarmoede of MS (Multiple Sclerose). Daarnaast kan een virusinfectie - denk aan lyme, pfeiffer of corona - vermoeidheid veroorzaken. Het is daarom belangrijk om bij klachten van langdurige vermoeidheid contact op te nemen met je (huis)arts om onderliggende ziektes uit te sluiten.

Meest voorkomende oorzaken
  • Langdurige lichamelijke of geestelijke overbelasting
  • Te weinig slaap, slaapapneu
  • Tekort aan voedingsstoffen, bloedarmoede
  • Te veel cafeïne
  • Voedselallergieën
  • Virusinfectie of ziekte
  • Medische aandoening

Tekort en slechte doorstroming van Qi, Bloed, Yin of Yang

Bij chronische vermoeidheid zijn verschillende systemen in het lichaam uit balans. Volgens de traditionele Chinese geneeskunde ontstaat vermoeidheid door een tekort aan en een slechte doorstroming van Qi (energie), Bloed, Yin of Yang. Er zal daarom altijd breed gekeken worden om te bepalen welke organen betrokken zijn bij de vermoeidheid. De aanpak is bij iedereen verschillend. Wel zal er - naast de acupunctuur, kruidentherapie en/of massage behandeling - advies gegeven worden op gebied van voeding en leefstijl. 

Heb je last van langdurige vermoeidheid? Een aantal tips op een rijtje:

Tip 1: vind de basis van het probleem

Om de basis van jouw vermoeidheid te vinden, is het verstandig om eerst onderliggende ziekte of voedingswaarden tekorten uit te sluiten. Een bezoek aan de huisarts is dus aan te raden. Aan de hand van een bloedonderzoek kunnen verschillende bloedwaarden getest worden. Eventuele vitamine en mineralen tekorten komen hierbij boven water evenals een mogelijk medische aandoening. Komt hier niets uit? Dan kun je met behulp van de EMB bloedtest dopamine, GABA en serotonine waarden laten meten, net als stress parameters en energetische intoleranties. 

Tip 2: cognitieve gedragstherapie

Volgens een studie aan het UMC Radboud kunnen vermoeidheidsklachten aanzienlijk worden verminderd door cognitieve gedragstherapie (CGT) uitgevoerd door een ervaren psycholoog. Cognitieve gedragstherapie is een vorm van psychotherapie die je leert om anders tegen problematische situaties aan te kijken en er anders mee om te gaan. Een professioneel adres voor cognitieve therapie bij o.a. vermoeidheid is Positieve Psychologie Tolakker.

Tip 3: neem een powernap

Onderzoek heeft uitgewezen dat een middagdutje ofwel powernap van maximaal 20 minuten allerlei voordelen met zich meebrengt. Zo wordt stress verminderd, terwijl de focus, alertheid en creativiteit juist verbetert. Daarnaast blijkt een powernap in de middag goed te zijn voor onze gezondheid, vooral voor het hart, de hormoonhuishouding en de lichaamscel-reparatie. Omdat je binnen de 20 minuten in een lichte slaap blijft, word je niet duf wakker en heb je volop energie om de dag verder door te komen. Het ideale moment voor een powernap is volgens het boek 'Brain Rules' ca. 7-8 uur na het wakker worden, dus over het algemeen tussen 14.00 en 15.00 uur 's middags.

Tip 4: eet 'verwarmend'

Om snel wat beter in je lijf te komen bij uitputting is het belangrijk om 'verwarmende' voedingsmiddelen te eten. Denk hierbij aan havermout, stamppotten, stoofpotjes, verse soepen, gekookte seizoensgroenten, en verwarmende kruiden zoals kaneel, venkel, anijs, nootmuskaat, komijn, kardemom, zoethout, kruidnagel, verse gember, peterselie en basilicum. Probeer sterk ‘verkoelende’ producten te vermijden, zoals grote hoeveelheden vruchtensap, rauwkost, salade en koemelkproducten. Een echte powerfood is vleesbouillon en bottenbouillon. Het kan je eigen botten versterken, je darmwand herstellen, ontstekingsremmend werken, je immuunsysteem versterken en je nachtrust verbeteren. Onmisbaar dus bij herstel van vermoeidheid. Maak het liefst je eigen vlees- of bottenbouillon. Op internet zijn talloze supersimpele recepten te vinden.

Tip 5: vermijd snacken en junkfood

Doordat je niet goed in je vel zit, ga je gemakkelijker snacken, snoepen en ongezond eten (kant-en-klaar maaltijden, pizza, fastfood etc). Dit is niet alleen nadelig voor je gewicht, maar ook voor je herstel. Je lichaam heeft namelijk voeding nodig, geen vulling! Bij vermoeidheid is je lichaam uitgeput. Het is belangrijk om je bloedsuiker stabiel te houden en alle voedingswaarden weer aan te vullen om goed te kunnen herstellen. Dit betekent vooral gezond, vers, gemakkelijk verteerbaar, puur en biologisch voedsel. Kies daarnaast voor voeding met een lage glycemische index. Dit houdt je bloedsuikerspiegel stabieler en levert langer energie. Denk aan o.a peulvruchten, noten en zaden, zilvervlies- en bruine rijst, volkoren producten, groenten, rauwkost en donkere fruitsoorten zoals zwarte bessen, bosbessen, bramen en frambozen.

Tip 6: vermijd cafeïne en alcohol

Ondanks dat je dit misschien niet zo ervaart, maken 'oppeppende' middelen zoals alcohol, koffie en energy drinks met cafeïne je nog meer vermoeid. Ze verhogen het cortisol (stresshormoon) en verstoren de aanmaak en het functioneren van melatonine (slaaphormoon), waardoor je minder uitrust. Ook belasten alcohol, koffie en energie dranken je lever, waardoor stresshormonen minder snel worden afgebroken. Dus laat cafeïne houdende en alcoholische dranken staan! 

Tip 7: let op vitamine B en eiwitten

Zorg voor voldoende vitamine B, deze heb je volop nodig als je herstelt van oververmoeidheid. Vitamine B zit o.a. in volle granen (rogge, haver, spelt, zilvervliesrijst, amarant en quinoa) en biologisch vlees. Als biologisch vlees niet in je budget past, dan kun je beter minder vaak vlees eten en wel biologisch kiezen, dan elke dag niet-biologisch vlees kopen. Eet je liever vis? Zalm is een goede bron van B-vitamines. Groene bladgroenten scoren ook hoog! Naast vitamine B heeft je lichaam ook voldoende eiwitten nodig om aan te sterken. De volgende eiwitten kunnen je energievoorraad goed bijvullen: ei, lamsvlees, wild, vis (garnalen en zoetwatervis zoals karper, meerval, nijlbaars en paling), oesters en peulvruchten (adukibonen, nierbonen, zwarte bonen en kikkererwten) en zaadjes en pitjes. 

Tip 8: vitamine D en kalium aanvullen

Belangrijke symptomen van vermoeidheid is een verminderde weerstand en somberheid. Deze klachten ontstaan ook vaak als gevolg van een vitamine D tekort. Vooral in de donkere maanden komt een vitamine D tekort ontzettend vaak voor in Nederland. Dat komt omdat je lijf het vooral aanmaakt onder invloed van zonlicht. Om vitamine D goed op te nemen, heeft het magnesium nodig. Naast vitamine D is kalium vaak een veroorzaker van zwakte en vermoeidheid. Kalium is een mineraal dat veel belangrijke lichaamsfuncties reguleert. Het zorgt voor een gezonde hartfunctie, zenuwfunctie, spiersamentrekkingen en vochtbalans. Een tekort ontstaat vaak door veelvuldig vochtverlies en het gebruik van plaspillen (diuretica).

Wil je vitamine B, D, kalium en/of magnesium als supplement aanvullen? Let bij het kopen van een suppletie dat de hulpstoffen organisch gebonden zijn in plaats van anorganisch, omdat organische hulpstoffen beter worden opgenomen door het lichaam. Voorbeelden van organische hulpstoffen zijn citraat, tauraat, gluconaat, malaat, picolinaat en bisglycinaat. Voorbeelden van anorganische hulpstoffen zijn oxide, sulfaat, chloride, carbonaat en hydroxide. Helaas bevatten de goedkopere (huis) merken, maar ook sommige duurdere A merken vooral anorganische hulpstoffen, dus kijk goed naar de ingrediëntenlijst op de verpakking. Zelf ben ik erg te spreken over de merken Orthica, Golden Naturals, Bonusan en Vitakruid. 

Tip 9: blijf in beweging

Beweging is belangrijk, zeker bij langdurige vermoeidheid. Beweging stimuleert de productie van BNDF (brain-derived neurotrophic factor), de aanmaak van de neurotransmitter ofwel het ‘geluksstofje’ serotonine, en het zorgt voor een toename aan ANP (Atriaal natriuretisch peptide). BNDF beschermt je hersenen o.a. tegen beschadiging en maakt alle complexe verbindingen veerkrachtiger in stressvolle situaties. Serotonine heeft o.a. invloed op je stemming, zelfvertrouwen en impulscontrole. Het neutraliseert daarnaast het effect van cortisol en speelt een belangrijke rol bij leren, geheugenfuncties en de nachtrust. ANP heeft een kalmerend effect en kan hoge prikkelbaarheid en stress afremmen.

De meest ideale bewegingsvorm tijdens vermoeidheid is wandelen in de natuur. De rust en kalmte van de natuur werkt erg aardend en de frisse lucht geeft je nieuwe energie. Yoga, Tai Chi, Qi Gong of pilates zijn ook aanraders. Welke beweging voor jou geschikt is heel persoonlijk. Zorg in ieder geval dat je jezelf niet verder uitput, dus intensieve training is op dit moment geen goede optie.

Tip 10: klachten aanpakken met acupunctuur

Acupunctuur wordt vaak aanvullend ingezet bij een vermoeidheid en uitputting. Met name vanuit de holistische benadering; lichamelijke-, emotionele- en mentale klachten kunnen als eenheid begrepen en behandeld worden. Het behandelt o.a. het patroon/disbalans in je lichaam, verbetert fysieke, mentale en emotionele klachten, versterkt je organen, bouwt je energie op, verwijdert stagnatie en blokkades, laat je ‘vuur’ weer branden, brengt lichaam en geest terug in balans, kalmeert en ontspant, bevordert de nachtrust, zorgt dat je weer verbinding kan maken met je lichaam, laat je weer voelen, bouwt je innerlijke kracht op en geeft vertrouwen. Lees meer over acupunctuur...

Tip 11: versterk je lichaam met kruiden 

Kruidengeneeskunde kan ondersteuning bieden bij vermoeidheid, óók in combinatie met medicijnen. Als tinctuur bieden kruiden de beste ondersteuning, omdat ze dan van binnenuit kunnen werken. Je kunt ook zelf thuis gebruik maken van kruiden. Lavendel werkt bijvoorbeeld opbeurend bij oververmoeidheid. Salie en rozemarijn peppen op, en zoethout en kamillethee geven kracht bij vermoeidheid en uitputting. Ook brandnetelthee kan vermoeidheid verminderen. Neem wel echte theekruiden van de reformwinkel of ga ze zelf plukken. Smaakjesthee van de supermarkt doet weinig! Lees meer over kruiden...